Parasitaire infecties

Parasitisme is een levensvorm die zich ten koste van een ander organisme (de gastheer) in stand houdt en vermenigvuldigt. Parasieten, zoals vlooien, teken en wormen kunnen zowel voor u, als voor uw huisdier, een ware plaag vormen.

Vlooien

Vlooien kunnen een hoop ellende veroorzaken voor u en uw huisdier. Wanneer een huisdier zich krabt, bijt en zich zenuwachtig gedraagt, dan kan het heel goed mogelijk zijn dat het dier door vlooien gebeten wordt. Het kan soms lastig zijn om vlooien op dieren te ontdekken, maar vaak worden er wel vlooienuitwerpselen waargenomen. De uitwerpselen zijn donker van kleur en ongeveer 1 mm lang. Volwassen vlooien zijn snel en lichtschuw en dus daarom niet gemakkelijk te zien. Ondanks de overlast die volwassen vlooien kunnen veroorzaken, maken zij maar 5% uit van het totale probleem. De overige 95% zijn eitjes, larven en/of poppen die zich op plaatsen bevinden waar uw huisdier is geweest, met name binnenshuis, maar ook buiten uw huis(houden).

De levenscyclus van een vlo

De levenscyclus van een vlo bestaat uit de ei-, larvale-, pop- en de volwassen fase.

De ei-fase.
Vlooien kunnen zich erg snel vermenigvuldigen. Een vrouwelijke vlo kan tot 50 eitjes per dag leggen, en legt totaal ongeveer 2000 eitjes in haar leven. De eitjes vallen na 2 dagen van het huisdier af en nestelen zich overal in uw huis; in uw stoel, tapijt, bed, laminaat, auto, tuin, schuurtje enz. Na twee tot vijf dagen komen de eitjes uit.

De larvale-fase.
Uit die eitjes komen vlooienlarven. De larven zoeken de donkere plekjes in huis op en voeden zich met huidschilfers en uitwerpselen van volwassen vlooien. Ook eten ze lintwormeitjes. De larven groeien, vervellen twee keer en spinnen vervolgens een cocon waarin ze zullen uitgroeien tot poppen.

De pop-fase.
Deze onvolgroeide vlooien ontwikkelen zich in de cocon tot volgroeide vlooien. De volgroeide vlooien wachten in hun cocon op gunstige omstandigheden om uit te komen. Deze cyclus kan variëren van enkele dagen tot soms bijna een jaar. In deze fase is het zeer moeilijk om de vlo te bestrijden. Een volgroeide vlo bemerkt vanuit zijn cocon warmte, trillingen en uitgeademde kooldioxide. Hierdoor weten ze wanneer er een potentiële gastheer in de buurt is.

De volwassen fase.
De volgroeide vlo verlaat zijn cocon en bespringt honden, katten en mensen. De vlo zoekt vervolgens een andere vlo om mee te paren en de levenscyclus begint weer opnieuw. Het krabben en bijten kan beginnen....

Vlooienallergie

Vlooien leven van het bloed van hun slachtoffers. Vlooienbeten zijn pijnlijk en de wondjes die de vlooien maken wanneer ze bloed zuigen, kunnen erg jeuken. Sommige dieren zijn allergisch voor het speeksel van vlooien. Na een aantal vlooienbeten wordt er een bepaalde grens overschreden waarbij een allergische reactie kan optreden. Oudere beten worden dan geactiveerd waardoor het dier enorm veel jeuk krijgt en zich tot bloedens toe kan bijten en krabben. Met name op de rug bij de staartbasis, tussen de liezen en op de buik zijn beruchte plekken voor een vlooienallergie. Als er heel veel vlooien op één dier zitten, kan dat zelfs leiden tot bloedarmoede en vervolgens tot de dood van het gastdier.

Vlooien kunnen lintwormen veroorzaken

Een bepaald type lintworm (Dipilydium) maakt handig gebruik van de cyclus van de vlo. Wanneer honden en katten vlooien oplikken (en dat is onoverkomelijk als het dier vlooien heeft), dan worden de in de vlo aanwezige lintwormeitjes meegenomen en kan het in het maag/darmstelsel van de gastheer uitgroeien tot een volwassen lintworm. Dit kan in uitzonderlijke gevallen een gevaar vormen voor kinderen die in contact komen met besmette huisdieren.

Reden genoeg dus om bij huisdieren te zorgen voor een goede vlooienbestrijding. Voor de bestrijding van vlooien adviseer ik een vlooienmiddel met een zo'n breed mogelijke werking. Vlooien kun je het beste bestrijden door zoveel mogelijk stadia in de vlooiencyclus aan te pakken. Er zijn voor in huis diverse sprays die de volwassen vlooien en de larven van vlooien kunnen afdoden. Het is belangrijk om een spray te gebruiken met de juiste werkzame stof.

Zelf kunt u de huisdieren kammen met een speciale ijzeren vlooienkam. Door middel van het kammen met een goede vlooienkam, kunnen volwassen vlooien gevangen worden. Zowel de spray als de vlooienkam zijn in de praktijk verkrijgbaar.

Naar boven

Teken

Teken kunnen uw huisdier behoorlijk wat ongemak bezorgen. De teken die een hond of kat mee naar huis nemen, leggen eitjes en kunnen in de directe omgeving van het huisdier een ware tekenplaag veroorzaken. Teken zuigen bloed bij zoogdieren, mensen en vogels en tekenbeten kunnen ontstekingen en/of abcessen veroorzaken. Teken zijn overbrengers van een aantal gevaarlijke ziekten.

Waar komen teken voor

Teken komen voor in een bosrijke omgeving, in duinen, op de heiden, maar ook in de tuin tussen het struikgewas en op grasvelden. Ook de Waddeneilanden zijn beruchte plaatsen voor teken. De kans dat huisdieren teken oplopen is dus zeker aanwezig. Zodra de teek een 'gastheer' voorbij ziet komen, laat deze zich op het dier vallen en kruipt in de vacht. Vervolgens zoekt de teek een geschikte plaats op de huid om bloed te zuigen.

De daarop volgende dagen zuigt de teek zich vol met bloed. Na een paar dagen laat de teek zich vallen en legt eitjes voordat ze dood gaat. De tekencyclus die hierop volgt, kan maanden tot jaren duren, waarna de volwassen teken terug op zoek gaan naar een geschikte 'gastheer' (een geschikte gastheer voor de teek kan overigens ook de mens zijn).

De laatste jaren is er een toename van het aantal teken en door teken overgebrachte ziekten bij mens en dier. Doordat de hond vaker mee op reis wordt genomen, worden andere tekensoorten en vreemde ziekten mee teruggebracht. Inmiddels worden in Nederland in toenemende mate bij honden, bepaalde ziekten aangetroffen die vroeger alleen in warme landen voorkwamen.

Welke teken zijn gevaarlijk?

Wereldwijd zijn er meer dan 850 tekensoorten. In Europa kennen we 3 soorten die gevaarlijk zijn, namelijk Ixodes ricinus, Rhipicephalus sanguineus en Dermacentor reticulatus. De teek die in Nederland het meest voorkomt is Ixodes ricinus.

De levenscyclus van de teek

De levenscyclus van de teek kan variëren van een paar maanden tot enkele jaren. Dit is afhankelijk van het soort teek en van de omgevingsfactoren. De teek heeft in elke ontwikkelingsfase bloed nodig om de volgende fase te bereiken. Er zijn soorten die jarenlang in leven kunnen blijven zonder te eten.

In de ei-fase leggen vrouwtjesteken hun eitjes op rustige plekken met enkele centimeters hoge begroeiing. Het aantal eitjes dat gelegd kan worden varieert van 100 eitjes per keer tot wel 3000 tot 10000 eitjes per keer. Dit is afhankelijk van het soort. Bij alle soorten geldt dat de eitjes na ongeveer twee weken uitkomen.

De larvale-fase.
Nadat de eitjes zijn uitgekomen, kruipen de larven in het hoge gras op zoek naar een 'gastheer', waar ze bloed kunnen zuigen. De larven lijken al op volwassen teken, maar ze zijn veel kleiner en hebben slechts 3 paar poten. De gastheer zal in dit geval een kleine knager zijn, zoals een rat, konijn of muis. De larven klemmen zich vast aan het dier en zoeken een stukje huid waar ze bloed kunnen zuigen.

De nymf-fase.
De larvale fase gaat over in de nymf-fase nadat de larven hun eerste bloedmaal hebben gehad en ze van hun gastheer afvallen. De nymfen gaan op zoek naar een andere gastheer en dat zullen veelal de grotere knaagdieren zijn, huisdieren en mensen. De nymfen zijn nog altijd klein en kunnen daarom vaak ongemerkt hun bloedmaaltijd nuttigen waarbij de kans om ziektes over te dragen, toeneemt.

Welke ziekten kunnen teken overbrengen?

De belangrijkste ziekten die door teken worden overgedragen zijn Borreliose, Babesiose en Ehrlichiose.

Borreliose (Ziekte van lyme)

Uw huisdier kan op de plek waar een teek heeft gezeten, een knobbeltje krijgen. Het zogenaamde tekengranuloom, dit is vervelend maar niet ernstig. Er kunnen echter wel enkele gevaarlijke ziektes overgebracht worden door teken. Zo kunnen bepaalde tekensoorten de ziekte van Lyme overdragen die ook voor de mens gevaarlijk kan zijn. Symptomen hiervan zijn: sloom, koorts, minder eetlust, en gezwollen lymfklieren. Deze klachten kunnen ook pas maanden later voorkomen. Er kunnen ontstekingen aan de gewrichten ontstaan en in latere stadia kunnen bovendien de organen beschadigd worden.

Babesiose (Piroplasmose)

Een ander tekensoort kan de ziekte Babesiose overdragen. Een andere naam voor deze ziekte is ook wel tekenkoorts. Dieren kunnen hier heel erg ziek van worden (koorts, bloedarmoede, bloed in de urine), en als er niet snel wordt ingegrepen kan het zelfs leiden tot de dood. Vroeger zag men deze tekensoort alleen in Zuid-Europa, maar door de klimaatsverandering komen ze steeds meer richting Noord-Europa voor.

Ehrlichiose (Rickettsiose)

Ehrlichiose wordt veroorzaakt door parasieten die in bepaalde witte bloedcellen leven. Ze worden overgedragen door de Rhipicephalus sanguineus of Ixodes-teken. Dieren die acuut ziek worden, vertonen hoge koorts, sloomheid, gebrek aan eetlust, opgezette lymfklieren en bloedingen. Chronisch zieke dieren vermageren en hebben een grotere neiging tot bloedingen.

Wanneer leven teken?

Teken worden in Nederland aangetroffen van maart tot oktober, afhankelijk van de weersomstandigheden. Het meest frequent komen ze voor in de perioden mei tot juli en september tot oktober.

Het verwijderen van een teek

Het is raadzaam om huisdieren regelmatig op teken te controleren. Als dieren teken hebben, dan is het belangrijk om ze zo snel mogelijk te verwijderen. Als het dier wordt behandeld met een middel tegen teken, dan is het evengoed aan te raden om de teek te verwijderen.

De beste manier om een teek te verwijderen is met behulp van een tekenhaakje, waarbij u de teek tussen het haakje schuift. Draai het haakje vervolgens twee tot drie keer rond en verwijder daarna de teek. Tot slot ontsmet u het wondje met wat alcohol. Doe nooit alcohol op de teek als deze nog in de huid zit. De teek kan hierdoor de maaginhoud uitbraken in de wond en daarmee de kans op het overbrengen van infecties vergroten.

Tekenhaakjes zijn in de praktijk verkrijgbaar.

Naar boven

Wormen

Huisdieren kunnen op verschillende manieren wormen oplopen, bijvoorbeeld door het opeten van prooidieren en/of slachtafval. Echter, de grootste besmettingsbronnen zijn de honden uitlaatgebieden. Om besmetting zo klein mogelijk te houden, is het raadzaam dat hondeneigenaren de ontlasting van hun hond opruimen. Als besmette ontlasting blijft liggen en uw hond door de ontlasting loopt, bestaat er een grote kans dat uw hond ook besmet raakt wanneer het dier zijn of haar poten schoonlikt. Ook u kunt via uw schoenen besmetting overbrengen en zodoende het besmettingsgebied vergroten.

Er zijn verschillende wormen die bij een huisdier voor kunnen komen. De meest voorkomende wormen bij honden en katten zijn de spoel-, lint-, zweep- en haakworm. Als uw huisdier wormen heeft, dan hoeft u dat niet altijd te merken. Het is pertinent niet waar dat een dier waarbij geen wormen in de ontlasting zitten, geen wormen bij zich zou dragen. Het is daarom van belang om het dier regelmatig met een goed werkzaam ontwormmiddel te behandelen. Een wormbesmetting kan de conditie en weerstand van uw huisdier verminderen.

Spoelwormen (Toxocara spp.)

De spoelworm is een van de meest voorkomende wormsoorten bij honden en katten. Spoelwormen komen voor in de dunne darm. De wormen zijn wit/geel van kleur en lijken op elastiekjes. De vrouwelijke spoelworm legt dagelijks een kwart miljoen eitjes die met de ontlasting worden uitgescheiden en daarmee in de omgeving terechtkomen. De eitjes zijn met het blote oog niet zichtbaar.

De risico's voor het dier zijn vertraagde groei, onregelmatige eetlust, gewichtsverlies, mottige vacht, diarree en opgezwollen buik. Pups en kittens worden altijd met spoelwormen geboren en het is daarom uitermate belangrijk dat deze dieren tijdig en vakkundig behandeld worden met de juiste middelen, om sterfte van het dier te voorkomen.

Niet alleen huisdieren kunnen besmet raken met spoelwormen, maar ook mensen. Vooral bij kinderen is het een groot gezondheidsrisico. Zandbakken kunnen hierbij een besmettingsbron zijn, doordat katten en honden in de zandbak hun behoefte kunnen doen. Op deze manier kan de zandbak besmet raken met de wormeitjes. Het is dan ook van belang om zandbakken af te dekken en een goede hygiëne in acht te nemen bij het werken in de tuin.

Lintwormen (Dipylidium spp., Taenia spp., Echinococcus spp.)

De lintworm is een tweeslachtige worm die in de dunne darm leeft. In tegenstelling tot de spoelworm, is een besmetting met lintworm eenvoudig vast te stellen. De risico's voor het dier zijn de wisselende eetlust, zachte ontlasting en jeuk van de anus.

Een lintworm bestaat uit een voorstuk met haakjes, die aan de darm vasthaken en veel kleine segmentjes die een lint vormen. In de darm laat de volwassen lintworm steeds kleine stukjes van deze segmentjes los die de darm via de anus verlaten. De losgelaten segmentjes zijn in feite zakjes gevuld met veel eitjes en bevinden zich meestal onder de staart van het huisdier of in de ontlasting. Ze zijn (als ze opgedroogd zijn), te herkennen als kleine rijstkorrels.

De eitjes in de zakjes zijn niet infectieus voor andere dieren omdat ze zich eerst nog moeten ontwikkelen. Voor deze ontwikkeling hebben ze een vlo of luis nodig, de zogenoemde tussengastheer. De larve van de vlo eet lintwormeitjes. Als een huisdier zo'n geïnfecteerde vlo inslikt (doordat het dier zich in zijn vacht bijt vanwege de jeuk), ontwikkelen zich lintwormen in het maag/darmstelsel, die de cyclus weer opnieuw opstarten. Voor een goede wormbestrijding is het dus ook vereist een goede vlooienbestrijding toe te passen.

Een zeer gevaarlijke lintworm is de vossenlintworm (Echinococcus spp.) Deze lintwormen komen met name voor langs de Duitse grens en in België, in het Middellandse zeegebied en in Zwitserland. De lintworm is in Nederland aangetroffen bij vossen in Zuid-Limburg en in Groningen. Bij de mens veroorzaakt echinococcus de vorming van cysten in de lever die jarenlang onopgemerkt kunnen blijven. De klinische verschijnselen van de ziekte lijken op die van leverinsufficiëntie. Behandeling en operatie zijn moeilijk en soms onmogelijk.

Als u met vakantie bent geweest is het raadzaam de hond in de eerste week na thuiskomst te behandelen met het juiste ontwormmiddel.

Zweepwormen (Trichuris vulpis)

De zweepworm verblijft in de dikke darm. Als het om een kleine infectie met de zweepworm gaat, dan hoeft uw dier daar geen last van te hebben. Heeft de infectie een grotere omvang, dan kan er sprake zijn van diarree al dan niet met bloed. Het dier kan buikpijn hebben. Chronische besmettingsbron kan leiden tot bloedarmoede en sterke vermagering. Deze worm is vooral berucht in kennels.

Haakwormen (Ancylostoma spp.)

De volwassen haakworm hecht zich met zijn haakvormige tanden aan de darmwand en leven daar van weefsel en bloed. De larven van de haakworm kunnen worden opgenomen via de bek of door het doordringen van de huid. Symptomen van een infectie kunnen bloederige diarree zijn en bloedarmoede. Bij heel jonge dieren kan het zelfs tot sterfte leiden.

Hartwormen (Dirofilaria immitis)

Hartwormziekte is een ernstige, veelal dodelijke ziekte bij honden. Hartwormziekte wordt veroorzaakt door de hartworm. Honden raken besmet met hartwormlarfjes als ze gestoken worden door geïnfecteerde muggen. Door vrouwelijke steekmuggen worden microscopisch kleine hartwormlarfjes overgebracht op de hond. Na 2 tot 3 maanden rijping en groei begint de trektocht van larven van de huid naar de spieren en dan via de bloedvaten naar de borstholte. De ontwikkeling tot volwassen worm duurt 6 tot 7 maanden. De volwassen hartwormen nestelen zich bij voorkeur in de longslagaders en het hart en veroorzaken daar beschadigingen.

De risico's voor het dier: vermoeidheid bij inspanning, hoesten, afname van de eetlust, benauwdheid.

Deze wormen komen in Europa het meest voor in Italië (Po-vlakte en Toscane), Frankrijk (Middellandse Zee gebied en Corsica), Spanje (zuidelijke provincies, Mallorca, Canarische Eilanden), Portugal, Griekenland, Balkanlanden grenzend aan Middellandse Zee, Hongarije.

Het besmettingsrisico betreft zowel dieren die in de risicogebieden leven als dieren die zich hier korte tijd bevinden, zoals huisdieren die meegaan op vakantie.

Naar boven

Deskundig advies

Om tot een goede bestrijding van vlooien, teken en wormen te komen is het van belang dat u deskundig advies inwint.

Er zijn verschillende vlooien- en ontwormmiddelen verkrijgbaar en tijdens een van de inloopspreekuren leg ik u graag uit welk middel voor uw dier het beste is. Samen met u stel ik een behandelplan op, afhankelijk van de situatie waarin u en uw huisdier(en) zich bevinden. Indien u met een vlooienplaag te maken heeft, is het namelijk onvoldoende om alleen het dier tegen vlooien te behandelen, maar dient ook de omgeving 'vlo vrij' gemaakt te worden.

Een ander belangrijk punt is de bestrijding van wormen in combinatie met vlooien. Dieren kunnen (wanneer ze vlooien oplikken) besmet raken met de lintworm. Een gelijktijdige behandeling met een vlooien- en ontwormmiddel, is dan noodzakelijk.

Europese richtlijnen met betrekking tot ontwormen

Een deskundig advies gebaseerd op de Europese richtlijnen over ontwormen bij volwassen honden en katten is minimaal 4 keer per jaar.
Pups: vanaf 2, 4, 6 en 8 weken leeftijd.
Kittens: vanaf 3, 5 en 7 weken leeftijd.
Daarna maandelijks tot een leeftijd van een half jaar.
Moederdieren: tegelijk met de pups en kittens.

Tijdens de drachtigheid is ontwormen niet zinvol aangezien de larven in het lichaam hiermee niet bereikt worden.

In het voorjaar en in de zomer periode zijn bij DAP Haastrecht vlooien- en/of wormbestrijdingsmiddelen tegen actieprijzen verkrijgbaar.